ABC

Brugge, Sint-Janshospitaal

In dit eeuwenoude hospitaal – opgericht rond 1150 – heeft men sinds enkele decennia een museum ondergebracht. Je leert er over de ziekenzorg uit vervlogen tijden, maar tegelijk hangen hier een aantal niet te missen meesterwerken van Hans Memling.

In de middeleeuwen was de aanwezigheid van een priester veel vanzelfsprekender dan die van een arts. Her en der stelde men kleine altaren op waar een geneesheilige werd vereerd. Bekend is de heilige Rochus, sacraal aanspreekpunt in het geval van de pest. Of de heilige Apollonia die werd aangeroepen in het geval van tandpijn. Maar de aandacht bij je bezoek zal vooral opgeëist worden door de Heilige Ursula tot wie men zich richtte om een goede dood af te smeken – waar zij zelf helaas van verstoken is gebleven. Zo belanden we bij Memling. In 1489 maakte hij voor het Sint-Janshospitaal zijn beroemde Ursulaschrijn. Op het zesde paneel schilderde hij de marteldood van Ursula. Zoals de legende het wil, werd zij als katholieke martelares omgebracht door Attila omdat ze weigerde met de goddeloze Hun te trouwen.

Op de banier die achteraan in de wind wappert, ontwaart de oplettende kijker de vleugel van een zwarte adelaar, een duidelijke knipoog naar het wapenschild van het Heilige Roomse Rijk. Dit kleine detail suggereert dat landvoogd Maximiliaan van Oostenrijk ook in de ogen van Memling een doortrapte heerser was, minstens de evenknie van de bloeddorstige Attila. Met enkele penseelstreken liet hij de ondergang van Brugge en het failliet van Vlaanderen weerspiegelen in de marteldood van de Heilige Ursula.